Eutyun

   Անկեղծորեն, այդ մասին չէինք մտածել: Թեև ՕՎԻՐ-ում 2002թ. առաջին անգամ մեր կացության կարգավիճակը մերժելու լուրը լսելուց ( այն էլ Մշակույթի նախարարի միջնորդությամբ ու անվճար ), բարձրաստիճան պաշտոնյաների մոտ ակամա արտաբերեցինք. «Տղաներ, այս ուրիշի ձեռք է...»: Պատասխան չեղավ, միայն ԱԱԾ ներկայացուցիչը քթի տակ արտաբերեց «Ուզում են մեզանից ազգ-բանակ սարքել...» (անունները չենք կարող տալ: Միայն կասենք, որ նրանք դեռ նախորդ՝ հոկտեմբեր 27-ից առաջ իշխանություններից էին... ): Այդուհանդերձ, նրանք ամեն ինչ արեցին մեր հարցին դրական լուծում գտնելու համար: Այդժամ կինոռեժիսոր Արման Մանարյանը դիմել էր վարչապետ Անդրանիկ Մարգարյանին, որն ասել էր. «Այդ գործին ես խառնվել չեմ կարող», իսկ այլ մեկին՝ «Թող Վարպետյանը 10 տարվա կացության կարգավիճակ հայցի, 300 դոլարի ծախսը ես կվճարեմ»...
   «Տո՛ մենք կվճարենք» հուզվել էին այդ պաշտոնյաները (այդժամ ՕՎԻՐ-ում համարյա բոլորը Վարպետյան էին կարդում): Մնում էր ենթադրել, որ կարգադրությունը գալիս էր անձամբ Ռ. Քոչարյանից (ավելին կարող են ասել Սարգիս Հացպանյանը և Գալուստ Սահակյանը, բայց վստահ չեն ասի... ):

    Հետագա տարիներին և մեր համառ պրպտումների ընթացքում ռուսական թեման այդպես էլ չարծարծվեց: Շատ հպանցիկ ենթադրվեց հոկտեմբեր 27-ի հետ կապված մեր քննախուզության առնչությամբ, որը լույս տեսավ 2013 թ. Լոս Անջելեսում: Սակայն, շոշափելի փաստեր չկային: Բացի ՌԴ ԳԱ Էթնոլոգիայի և Մարդաբանության ինստ-տի գիտաշխատող, գիտ. դոկտոր, ծագումով հրեա Վ.Ա.Շնիրելմանի 1992 թ. Հայաստանի վերաբերյալ հեգնական զեկույցից¹.
    «…1992 թ. Հայաստանում գրանցվել է ոչ քաղաքական, նեոհեթանոսական «Արևորդիք» կազմակերպությունը, որը ամեն տարի արևապաշտական ծեսեր է կատարում Գառնու տաճարում ( խոսքը ԷՈՒԹՅԱՆ հիմնած ավանույթի մասին է… Լրացումը` մերը): Նեոհեթանոսական այլ մեկ «ԷՈՒԹՅՈՒՆ» կազմակերպություն ձգտում է իր գաղափարախոսությանը տալ մերձգիտական տարրեր: Նրա ճարտարապետ-գաղափարախոս Ալեքսանդր Վարպետյանը ձգտում է հատուկ փայլ տալ հայ ինքնությանը, ապացուցել նրա հնդարիական հիմքը` դրա համար դիմելով գիտական կեղծ հիմնավորումների: Ուշագրավ է, որ իր յուրահատուկ գաղափարախոսության որոնումներում Հանրապետական կուսակցությունը ժամանակին ուզում էր միաձուլվել «Էությանը»
( http://www.eutyun.org/S/E/Taregrutyun/EAITT.htm ):
    Իրականում եղել է միայն սերտ և երկարատև համագործակցություն, մինչև 2000թ. գարունը և Ա. Մարգարյանի վարչապետ նշանակումը ² ...

    «Ռուսական գործոնի» հարցը, «Российский фактор» закрыл Армению для ученого из Франции» («Ռուսական գործոնը Ֆրանսիայի գիտնականի առջև փակել է Հայաստանը») խորագրով բարձրացվեց epress.am լրատվականում նույն 2013 թ. ապրիլին, Զվարթնոցի օդանավակայանում , 3 օր մեր արգելափակման առնչությամբ (տե՛ս. https://www.youtube.com/watch?v=U7OVVrKrMCo&t=5s
և http://epress.am/ru/2013/04/05/%C2%AB%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D1%84%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%C2%BB-%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BB-%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E-%D0%B4.html ): Ուշագրավ է նաև, որ այդ միջադեպին անդրադարձել էր նաև ադրբեջանական MUSAVAT էլ. լրատվաթերթը, այն կապելով 1999թ. հոկտեմբեր 27-ի հետ
( http://musavat.com/news/gundem/Mehri-razilasmasi-gizlinlerini-acan-ermeni-etnoqraf-Irevana-buraxilmadi_148475.html?welcome=2 ):

   Այդ միջադեպի հետ կապված պակաս ուշագրավ չէ ևս մեկ դրվագ: Այդժամ մենք բժշկական խնամքի տակ էինք: Դեղորայքը մնացել էր ուղեկցող ճամպրուկում: Բժշական փոքր-ինչ զննումից հետո կարգադրություն իջավ մեզ թույլատրել ծանրոցների բաժնից վերցնել մեր դեղորայքը, ԱԱԾ-ի համազգեստավոր ոմն լեյտենանտի ուղեկցությամբ: Երբ ստորին հարկում անցնում էինք միջանցքով, չգիտես որտեղից մեր դեմը կտրեց համազգեստավոր մի ճմռթված ռուս սահմանապահ ծառայողուհի:
   -«Куда ты его ведёшь?» ( թարգ. «Ո՞ր ես դու նրան տանում») - խիստ չարացած բղավեց նա:
   -«Какое тваё дело, он мой друг !» («Քո ի՞նչ գործն է, նա իմ բարեկամն է») -ոչ պակաս զայրացած բղավեց հայ ԱԱԾ-ականը: Եվ հիրավի, այդ տիկնոջ այլևս ի՞նչ գործն էր, երբ մենք արդեն տարանցիկ գոտում էինք և մեզ ուղեկցում էր կոչումով իրենից բարձր պետանվտանգության հայ սպան, այն էլ վստահ վերին հրահանգով: Երբ հասանք ծանրոցների բաժին, բաժնի խստադեմ պետը իմանալով ինչը-ինչոց է, զուսպ զայրույթով կարգադրեց անմիջապես բերել ճամպրուկը...

    Այս միջադեպը բոլոր իր մանրամասնություններով մնաց մեխված մեր հիշողության մեջ: Ընդունեք, որ սահմանապահ ծառայությունը Հայաստանում կատարում են ռուսական ուժերը: Բայց ինչո՞ւ նման խիստ միջամտություն և ոչ պակաս կատաղած պատասխան: Որտեղի՞ց գիտեր ռուս տիկինը մեր ո՞վ լինելը, երբ ժամանման գիշերը անձնագրային կետում որևէ ռուս ծառայող չկար և հետագայում ևս բոլոր հայերը բացառիկ հարգանքով էին, հերթապահ սպաներն էլ հայագիտական զրույցներ էին անում ու հարցեր տալիս: Այդ միջադեպից մնաց մեկ համոզմունք. ռուսական և հայկական ծառայությունների միջև ամեն ինչ այդքան էլ հարթ չէ, իսկ մեր հարցի վերաբերյալ կար ու մնաց մի մեծ ծածկույթ:

    Բայց ինչո՞ւ: Ո՞րն է ի վերջո այս բոլորի պատճառը, որը պահվում է «հույժ գերգաղտնի», ԱԱԾ-ի պաշտոնական պատասխանները՝ ծայրահեղ անհեթեթ ( www.eutyun.org/S/2/AVG/AVG_1601224_
ARTAROC.htm ), իսկ քիչ թե շատ բանիմաց անձանց կարծիքով պատճառը Էության գաղափարներն են, ըստ այլոց՝ հոկտեմբերի 27-ը: Ըստ մեզ՝ երկուսն էլ միասին: Ինչո՞ւ:
     Նախ գաղափարական խնդրականի մասին: Դրանց և անվտանգության ծառայությունների հարաբերության վերաբերյալ բազմիցս անդրադարձել ենք: Հիշեցնենք միայն, որ Էություն Ազգային Իմաստության Տաճարը (ԱԻՏ) սփյուռքահայ «Հարատևման Ուխտ» ծրագրի հիմքով 15.09.1990 թ. հայրենիքում հիմնադրվել է ՀԼԿԵՄ-ին հարակից «Որոնում» կենտրոնի տնօրեն, կգբ-ական բարձրաստիճան սպա ոմն Գրիգորի Վահանյանի առաջարկով և աջակցությամբ ( այդ իմացվեց փոքր-ինչ ուշ... Տե՛ս. www.eutyun.org/S/E/E-Vodisakan/E-Vodisakan-1.htm ): Սակայն, Էության Խորհուրդը հրաժարվեց նրանց 15 000 ռուբլի զգալի ներդրումից, որոշեց գործել ինքնուրույն և հօգուտ հայ բոլոր քաղաքական հոսանքների, ինչպես հորդորել էր ԳԱԱ պրեզիդենտ Վիկտոր Համբարձումյանը ( www.eutyun.org/S/P/AAV/AV_ManuscriptsAndDocs.htm ): Այդտեղից էլ սկսվեց մեր ոդիսականը:
Այդուհանդերձ Էության գաղափարները նրանց անհրաժեշտ էին, սակայն միայն առանց Վարպետյանի: Ուստի, առերևույթ թույլ էր տրվել գործել՝ մինչև չարաբաստիկ հոկտեմբերի 27...( տե՛ս. www.youtube.com/watch?v=mtOtFgVHd3A&t=242s ): Առավել նշանակալիցը, որ այդ ոճրագործությունից առաջ Էության գաղափարներով հետաքրքրվում էին հոկտեմբեր 27-ի գլխավոր զոհեր՝ Կ. Դեմիրջյանը,Վ. Սարգսյանը և 1999 թ. խորհրդարանական ընտրություններում հաղթանակած «Միասնություն» խմբակցությունը ( այդ թվում՝ Անդրանիկ Մարգարյանը, մինչև 27-ից հետո վարչապետ նշանակվելը... ): Այդքանը բավական էր, որպեսզի Վարպետյանը դիտվեր persona non grata, իմա՝ ոչ ցանկալի անձ, բայց կարծեք ոչ այդքան անհանդուրժելի:

    Չարաբաստիկ այդ իրողության և մասնավորապես 26.03.2000 թ. Վ.Պուտինի նախագահական ընտրությունից անմիջապես հետո մեր հետապնդումները սկսեցին դառնալ լուրջ նախանշաններ: Այդպես, 26.04.2000 թ. ԳԱԱ նախագահական սրահում արիականության առաջին պատմամշակութային գիտաժողովին մենք չէինք հրավիրված: Մեկ-երկու գաղափարակիցների վճռականությամբ հրավիրվեցինք միայն վերջին րոպեներին որպես «հայարիականության հայր», գոնե ողջույնի խոսքի համար՝ ի հեճուկս թշնամական շատերի, այդ թվում ծանոթ ու անծանոթ կգբ-ականների և գեներալների ( www.youtube.com/watch?v=mtOtFgVHd3A&t=436s ): Միջոցառումը բացահայտորեն միտում էր արիականությունը դարձնել իրանց գաղափարական հիմքը: Սակայն, ֆաշիզմից խուսափելու մեր նախազգուշական ելույթից հետո նախատեսված ամենամսյա գիտաժողովները չկայացան: Արիականության շահարկումները խափանվեցին, զի հանրության մեջ այն առնչվում էր մեզ և Էություն միաբանության հետ, ինչում էլ ճիշտ ընդհակառակը որպես ռասիզմ մեղադրվեցիքն ավելի ուշ... ( www.eutyun.org/S/2/AVG/AVG_1601224_ARTAROC.htm ) :
    Այդ միջադեպը մեր դեմ լարվող որոգայթների առաջին ցայտուն նախազգուշացումն էր:

   Երկրորդը, փոքր-ինչ անց՝ 23.06.2000 թ., ոճրագործ Նաիրի Հունանյանի ԱԱԾ-ական «ինստրուկտոր» Կ. Պարունակյանի որդուս միջոցով ԱԱԾ փոխնախարար Գորիկ Հակոբյանին դիմելու հորդորանքի էր, իբր իրենց համակարգում «ազգային ինքնագիտակցության» հրատապ անհրաժեշտության պատճառաբանությամբ ( www.eutyun.org/S/2/AVG/AVG_120408_Gorik.htm ): Հանդիպել ենք միայն նրա օգնականի հետ և հրաժարվել որևէ ծրագրով կգն-ական փոխնախարարին ներկայանալու առաջակից: Հայելու այն կողմում անհայտները շատ էին...
    Այդ, նույն ժամանակաշրջանում երկրորդ գաղափարական ահազանգն էր, թեև արդեն հոկտեմբեր 27-ի հետ որոշ աղերսով:

   Երրորդ առիթը անմիջականորեն կապված էր նույն 2000 թ. սեպտեմբերի 15-ի՝ ԳԱԱ ակադեմիայում «Ծննդոց-ԱՅԱ» մենագրության շնորհանդեսի և Էության 10-ամյա հոբելյանի հետ: Այն նախ փորձեց խափանել հայտնի «չեկիստ» Գառնիկ Իսագուլյանը, սակայն նահանջեց կազմակերպիչների ու որոշ մասնակիցների խիստ ըմբոստացմամբ: Այնինչ, այդ համակարգից մի քանի այլեր դրսում «աժիոտաժներ» սարքեցին, իսկ լոսանջելեսյան մի «օպերատիվնիկ» հեռուստատեսությամբ դեմ արտահայտվեց այդ տեսությանը ( www.youtube.com/watch?v=vPIivfD70Xw&t=1063s , տե՛ս 14:25 - 17:43 րոպեները):
   Ակադեմիայի այս միջոցառումը տեսագրում էին Հայաստանում պրոռուսական գալիք «Կենտրոն» հեռուստատեսության օպերատորները, շատ մատչելի վարձով ( սիմվոլիկ ընդամենը 20$... ): Այդ տեսաժապավենը դիտել էին ԱԱՆ/Ծ-ում և մեր մի քանի պաշտոնյա համակիրներ զգուշացվել էին հեռու մնալ Վարպետյանից, զի նա «արիականության հետ իբր ինչ-որ այլ ծրագրեր է իրականացնում...»
( www.youtube.com/watch?v=xMo8l_M_gLU&t=570s ): Իմա այն, ինչը տարիներ անց ԱԱԾ-ի կողմից պաշտոնապես կներկայացվի որպես մեղադրանք, մինչ այդ հրապարակվելով դաշնակցական «Հայոց աշխարհ» օրաթերթի ինչ-որ համարում, ոմն Վահան Գևորգյանի բացահայտ կեղծարարությամբ ( http://www.armworld.am/detail.php?paperid=4562&pageid=140413&lang=_ar ): Նույն բանսարկումը վերահրապարակվել էր «Առավոտ» օրաթերթի 09.04.2013 թ. թողարկման մեջ, վստահաբար կապված Զվարթնոց օդանավակայանում 03-06.04.2013 թ. վերոնշյալ միջադեպի հետ, ինչն արդեն ԱԱԾ-ի ձեռքն է հուշում և շատ ավելին ³... ( http://www.aravot.am/2013/04/09/228469/ ): Առավել ևս, որ նույն ժամանակահատվածում այլ մեկ կգբ-ական լրատվամիջոց թռուցիկ հրապարակում է այլ մեկ եղծություն, կապված հոկտեմբեր 27-ի հետ, այս անգամ ակնարկելով մեր ինչ-որ կապերը արտերկրյա ինչ-ինչ ծառայությունների հետ ( տե՛ս. http://www.armversion.am/2013/02/15/ժամանակի-մեքենա-սերժ-սարգսյանի-քաղա-2/ , չբացվելու դեպքում. www.eutyun.org/S/2/AVG/AVG_130228_Hangucalu&um.htm ):

    Այսինքն, ԱԱԾ-ի արդի մեղադրանքը ռասիզմի վերաբերյալ հունցվել է 2013 թ. Զվարթնոց օդանավակայանի միջադեպի առնչությամբ ( դե՜հ, ի պատասխան հասարակական աղմուկին մի բան պիտի հորինեին...), և հետադարձորեն վերագրվել 11 տարի առաջ, 2002 թ. մեր վտարմանը : Այսինքն, նախնական անորոշ իբր «նպատակահարմար չէ» պատճառաբանությունը տարիների ընթացքում վերաճել է «ՀՀ անվտանգության լուրջ սպառնալիքի, ապա՝ արտերկրյա ինչ-ինչ կապերի, և ի վերջո ռասիզմի և համարյա նացիստական էթնիկական «մաքրագործությունների»...
   Մինչդեռ, ԳԱԱ-ի 15.09.2000թ. միջադեպը եղել է մինչև տարիներ անց հոկտեմբեր 27-ի մեր քննախուզությունը (առաջին ակնարկը՝ 2003 թ., «Ազգային խաչբառ» գրքույկով, այնուհետև 2013 թ. վերոնշյալ «Ազգային խաչքար» հանգամանալից քննախուզությամբ), ինչը արվել է մեր վտարումն ու հետապնդումները լուսաբանելու համար:

   Այդ քննախուզությունը, որտեղ ընդամենը մեղսակցության մեջ մեղադրվում էր ռուսական կողմը, արդեն աններելի էր և այլևս «հույժ գաղտնի»: Ուստի, ամեն կերպ հարկավոր էր Վարպետյանին ոչ միայն հայրենիք չթողնել, այլև դատապարտել կատարյալ մոռացության, դրա հետ հոկտեմբեր 27 -ի բացահայտումները: Մի հանգամանքը, որն ինքնին միմյանց հետ առնչում է վերոնշյալ երկու տարբեր թվացյալ պատճառները: Երկուսն էլ հնարավոր էին թե՛ առանձին-առանձին և առավել ևս միասին:
    Վերջերս դրսևորված մեկ երևույթ գալիս է ամրագրելու երկուսն էլ. Վարպետյանի առջև ինֆորմացիոն դաշտի կատարյալ սահմանափակումը և նրա գաղափարների ամենալկտի յուրացումները, ապագայում ևս հետքերը մաքրելու նկրտումներով. ( http://www.eutyun.org/S/Ashx/DJAKATAGRAKAN.htm ):

   Այսու, մենք ակամա մնում ենք 1999 թ. հոկտեմբեր 27-ի կենդանի վկան:
   Ինչ վերաբերում է «ռուսական գործոնին». այդ հերքելու թե հաստատելու մի քանի հնարավորություններ կան: Առաջինը. Հելսինկիի Քաղաքացիական Ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի (ՀՔԱՎԳ) հայցը ՀՀ դատարանում: Մեղադրանքի անհեթեթությունը այնքան բացահայտ է, որ դատարանի բացասական որոշումը կարող է գալ միմիայն վերևներից, այն էլ «պետական հույժ գաղտնի» վարագուրմամբ: Իսկ մնացյալը դրանից հետո...
     Մեկ բան կարող ենք աներկբա ասել.
   Չարիքի արմատները մեր երևակայությունից անչափ ավելի խորն են: Իսկ եթե մեր պարագայում գործել է «ռուսական գործոնը» (այն էլ ոչ միայն այդ կամ նրա ձեռքերով...), ապա իրավիճակն ու հետևանքները պարզապես ճակատագրական են: Զի, մենք հատկապես հակառուսական ոչինչ չենք արել, երբ հակառուսական կատաղի քարոզչություն տանողները ո՛չ իշխանություններին և ո՛չ էլ ռուսական կողմին առանձնապես չեն անհանգստացնում, բայց ոչ էլ գաղափարական որևէ ծրագիր ունեն: Մինչդեռ, մենք միայն ջանացել են փարատել անհետացող այս ազգի կործանիչ հանգամանքները և ապահովել նրա հարատևման ուղիները: Եվ եթե այդ «սպառնալիք է» ռուսական գործոնին, ապա հարկ է ընդունել, որ հայոց ճակատագիրը կանխորոշված է: Իսկ հայ իշխանությունների կողմից այդ աներևակայելի ևս մեկ ոճրագործություն, այս անգամ ընդդեմ ողջ ազգի...
    Ուստի, մեր պայքարը հիմնականում մնում է սոսկ գաղափարական, վասն ճշմարտության ու այս թշվառ ժողովրդի համեստ և արժանապատիվ գոյատևման: Թեև նա այս բոլորը բացարձակապես չի գիտակցում՝ ոչ էլ իրեն կենաց-մահու չափ անհրաժեշտ էիզմ աշխարհայացքն ու Էություն ոգեգաղափարական համակարգը, իսկ գրոց-բրոց մտավորականությունն էլ իր բանսարկումներով թե նախաձոտ անտարբերությամբ փոքրոգաբար նպաստում է այլոց հրեշավոր այդ ծրագրերի իրականացմանը:
     Եվ հենց այդ էլ այս հինավուրց և համամարդկային մշակույթի մեջ մեծագույն ավանդ ունեցող՝ արդ զեղչված ժողովրդի թշվառության հիմնապատճառն ու ճակատագրական ողբերգությունն է...

    Վերադառնալով «ռուսական գործոնին», ապա այն այս կամ այն չափով միանշանակ առկա է, այսպես թե այնպես առնչվելով նաև 1999 թ. պետական ոճրագործության հետ: Տարիների հեռավորությունից և ընթացիկ իրադարձություններից այդ ավելի ու ավելի է երևակավում, ժամանակի հետ բացահայտվելով էլ առավել: Իսկ այս ամենի վերաբերյալ շատ ավելի մանրամասն տե՛ս մեր «Քանի դեռ ողջ է Կաշչեյ Անմահը» քննախուզությունում (առաջին մասը հետևյալ հղմամբ. www.eutyun.org/S/2/AVG/AVG_151015_Kashchey-1.htm ):
   Մնացյալը թերևս մոտ ապագայում: Այսքանն անգամ ակնարկում է, որ այս գործը խորքային դեռ շատ աղմկարար շերտեր է պարունակում: Այլևս ոչ այնքան մեզ հետ կապված: Գուցև հայոց պատմության ստորագույն էջերի մեկը, եթե ոչ՝ ամենաստորագույն...

¹ Դրանից առաջ արիականության թեմաներից խիստ անհանգստացած էր հրեական համայնքը, դրա մեջ ենթադրելով հակասեմիտականություն, ինչը բոլորովին չկար ու չէր էլ եղել:

² Այսուհանդերձ, համաձայն «Արիականք» ազգային գաղափարախոսության առաջարկին ( Երևան 1997 թ. էջ 178 ), նույն Անդրանիկ Մարգարյանի նախաձեռնությամբ, 15.08.2002 թ.( հենց մեր վտարման տարում... ) ստորագրվեց ՀՀ Կառավարության N 1302 Ն որոշումը` ըստ որի ՀՀ գիտության ու տեխնիկայի զարգացման գերակա գիտաճյուղերի մեջ առաջնայնությունը տրվում էր… հայագիտությանը ( տե՛ս. www.eutyun.org/S/E/Taregrutyun/EAITT.htm ):
Ըստ մեզ հասած տեղեկությունների, Ռ. Քոչարյանի հետ փակ մի ընթրիքի ընթացքում, Ա. Մարգարյանը փորձել է խոսել մեր մասին, սկսելով հայագիտության անհրաժեշտությունից: «Մենք հայոց պատմություն չենք անցել...»- եղել է Քոչարյանի խուսափողական պատասխանը...

    ³ «Առավոտ»-ի գլխ. խմբագիր Ա. Աբրահամյանի հետ 2000 թ. ունեցել ենք հեռուստատեսային բավականին ջերմ հարցազրույց հենց արիականության թեմաներով, առանց որևէ էթնիկական ակնարկների ( www.youtube.com/watch?v=n8So9O32Gp4&t=145s ): Հետագայում ևս «Առավոտը» սատարել է մեզ մինչև 2005 թ. հրապարակելով մեր նյութերը վտարման վերաբերյալ: Դրանից հետո կտրուկ փոխեց իր վերաբերմունքը, վստահաբար ԱԱԾ-ի գործակալների ներգործությամբ և բանսարկումներով: Այս մեկ հրապարակումը դրա ապացույցն է, թեև դժվար թե այդ վերահրատարակությունը սոսկ «Առավոտ»-ի նախաձեռնությունը լիներ: Չենք բացառում «Հրեական գործոնի» առկայությունը այդ շրջանակներում: Իսկ եթե եղել է, ապա տվյալ դեպքում վստահաբար գործել է ԱԱԾ/KGB միջնորդական կապերով...

⁴ Ի դեպ, 2002 թ. մեր որդուն իր ԱԱԾ-ական ընկերները զգուշացրել էին, որ իր հոր դեմ գործ է սարքված, ինչ էլ այդժամ որդին հայտնել էր մեզ ( դե այդ ինքնի պարզ էր...): Սակայն այսօր նա չի համարձակվի վկայություն տալ հասկանալի պատճառներով... ( այդ մասին այլ առիթով):

          Ալեքսանդր Վարպետյան                                                            Մարսել, 31, հուլիսի, 2017 թ.